Ukrayna’nın Karadeniz’deki limanlarından tahıl ihraç etmesini sağlayan tahıl koridoru anlaşmanın askıya alınması nelere yol açacak?
Türkiye ve Birleşmiş Milletler’in aracılık ettiği Tahıl Koridoru anlaşmasının süresi bugün doldu. Rusya, anlaşmayı yenilemediğini duyurdu. Peki bu anlaşma neden önemli?
Ukrayna, dünyadaki önemli tahıl ve yağlı tohum üreticilerinden biri.
Ülkedeki savaş ile birlikte tahıl ihracatının kesintiye uğraması, dünya genelinde gıda fiyatlarında rekor seviyede artışa sebep oldu.
Geçen yıl Temmuz ayında kabul edilen anlaşmayla birlikte, fiyatlar nispeten düştü ve küresel gıda krizi sorunu hafifletildi.
Tahıl Koridoru anlaşması sayesinde BM Dünya Gıda Programı (WFP) Etiyopya, Somali, Yemen gibi ülkelere 725 bin 200 ton tahıl yardımı yaptı.
ŞİMDİ NE OLACAK?
Anlaşmanın askıya alınması, bazı temel gıda fiyatlarını artabilir. Öte yandan Rusya ve Brezilya gibi diğer üreticilerin tahıl tedariki, savaşın yeni başladığı aylara kıyasla iyi.
Ekmeğin ana maddesi buğdayın fiyatı bu sene yüzde 17 düşerken mısır yüzde 26 düştü.
WFP geçen ay, gıda konusunda çok sayıda acil durumun yaşandığını ve bunların birleşerek son 70 yıldan uzun süredir ilk defa en karmaşık açlık ve insani krize neden olduğunu söyledi.
WFP’nin yıllık değerlendirmelerinden birinde, 2022’de 349 milyon insanın rekor düzeyde şiddetli açlık yaşadığı ve 772 bin kişinin ise kıtlığın eşiğinde olduğu belirtildi.
KÜRESEL GIDA ARZINDA DURUM NE?
Küresel mısır stokları 2021/22 sezonuna son altı yılın en düşük seviyesinde başlamıştı. Rusya’nın dünyanın en büyük mısır ihracatçılarından biri olan Ukrayna’yı işgal etmesi, mısır fiyatlarında önemli bir artışa neden oldu.
Brezilya’dan ihracatın artması ve Tahıl Koridoru’ndan 17 milyon tonluk mısır ihracatı, arzın artmasını sağladı.
ABD Tarım Bakanlığı, 2023/24 sezonunun sonunda küresel mısır stoklarının son beş yılın en yüksek seviyesinde olacağını tahmin ediyor.
Bakanlığın verilerine göre, küresel buğday stokları daha az.
2022/23 sezonunun sonunda yedi yılın en düşük seviyesinde olan buğdayda 2023/24 sezonunda biraz artış bekleniyor.
ANLAŞMANIN BİTİŞİ WFP İÇİN NE ANLAMA GELİYOR?
WFP her yıl birkaç milyon ton gıda ürünü satın alıyor ve bunun yaklaşık yüzde 75’ini tahıl oluşturuyor.
2021’de WFP satın alımları toplam 4,4 milyon tona ulaştı. Bunların en büyük kaynağı Ukrayna oldu. Ukrayna’dan alınan gıdalar, toplam satın alımların yüzde 20’sini oluşturdu.
Ukrayna genelde buğday ve kurutulmuş bezelye tedarik ediyor.
Yiyeceklerin çoğu, Yemen gibi Batı Asya’daki bazı ülkelerle birlikte Afrika’ya gidiyor. Bu nedenle WFP, çoğu tedariği, Kuzey veya Güney Amerika’daki büyük üreticilerdense daha yakın olan Doğu Avrupa’dan sağlama eğiliminde.
Ukrayna’nın İzmail limanında tahıl gemilere yükleniyor.
WFP, koridor aracılığıyla Ukrayna’dan 725 bin 200 ton gıda sevk etti. Koridorun kapanması programı başka bir ülkeden muhtemelen daha pahalıya gıda temin etmeye zorlayacak.
